Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód stanowi dopuszczalne przez system prawny odstępstwo od zasady trwałości związku małżeńskiego zawieranego na całe życie1. Do rozwiązania małżeństwa nie wystarczy jednak wola jednego, czy nawet zgodna wola obojga małżonków. Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO), sąd może rozwiązać małżeństwo przez rozwód, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia.Ustawodawca nie wprowadził do KRiO ustawowej definicji zupełności i trwałości rozkładu pożycia. W orzecznictwie sądów i doktrynie prawniczej przyjmuje się, że zupełny rozkład pożycia przejawia się w zerwaniu więzi łączącej małżonków. Składają się na nią więź emocjonalna, fizyczna i gospodarcza. Ustalając stopień rozkładu pożycia, sąd weryfikuje, jakie sfery wspólnego pożycia małżonków zostały dotknięte rozkładem. Bada, czy małżonkowie mieszkają razem, czy prowadzą wspólne gospodarstwo domowe a także czy łączy ich więź fizyczna i więź uczuciowa. Do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego dochodzi, gdy między małżonkami ustały stosunki we wszystkich trzech wymienionych sferach.Do zerwania więzi emocjonalnej dochodzi, gdy między małżonkami zanika wspólnota uczuciowa. Przejawia się to często brakiem wzajemnej czułości, serdeczności a nawet wrogością, agresją czy lekceważącym stosunkiem do drugiego małżonka. Ustanie więzi gospodarczej następuje, gdy małżonkowie zaprzestali prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego. Jednak do ustania więzi gospodarczej może dojść też wtedy, gdy małżonkowie mieszkają pod wspólnym dachem, o ile wynika to z okoliczności szczególnych, jak np. niemożność oddzielnego zamieszkiwania ze względów finansowych.Ustanie więzi fizycznej stwierdza się, gdy małżonkowie przestali obcować ze sobą fizycznie. Istnienie między małżonkami nikłej więzi fizycznej nie stoi na przeszkodzie ustaleniu, że doszło do zupełnego rozkładu pożycia, jeżeli małżonków nie łączy nic w sferze emocjonalnej i nie istnieje między nimi wspólnota gospodarcza. Ustanie każdej z więzi, składających się na więź małżeńską, musi być wyrazem woli małżonków. Nie może wynikać z okoliczności od małżonków niezależnych, takich jak długotrwały pobyt w szpitalu czy wyjazd zarobkowy do innego kraju lub innej miejscowości. W odniesieniu do każdego małżeństwa sąd bada rozkład pożycia indywidualnie, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy.Zgodnie z orzecznictwem sądów i poglądami doktryny prawniczej, rozkład pożycia małżeńskiego ma charakter trwały, jeżeli można przypuszczać, że małżonkowie nie wrócą do wspólnego pożycia w przyszłości. Aby ocenić trwałość rozkładu pożycia sąd porównuje czas trwania związku małżeńskiego z okresem rozłąki małżonków. To tzw. pomocnicza przesłanka oceny trwałości rozkładu pożycia. Jeżeli zupełny rozkład pożycia trwał przez większą część związku małżeńskiego, a od ustania więzi emocjonalnej, fizycznej i gospodarczej między małżonkami upłynął dłuższy okres czasu, można stwierdzić, że rozkład ten jest trwały. Niewielki upływ czasu od daty zawarcia związku małżeńskiego i krótki rozkład pożycia nie wyłączają jednak uznania rozpadu pożycia za zupełny i trwały2 np. w przypadku zdrady małżeńskiej.Jeżeli rozkład pożycia między małżonkami jest zupełny i trwały sąd orzeknie rozwód, o ile nie zachodzi żadna z negatywnych przesłanek rozwodowych wskazanych w art. 56 § 2 i § 3 KRiO. Rozwiązanie małżeństwa jest niedopuszczalne, jeżeli:• wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków,• orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,• rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia (chyba że drugi wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego).W przypadku zaistnienia którejkolwiek ze wskazanych przesłanek sąd nie może orzec rozwodu, nawet jeżeli między małżonkami doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. O rozwodzie może orzec jedynie sąd po przeprowadzeniu procesu. Aby orzeczenie rozwodu było możliwe, przesłanki trwałości i zupełności rozkładu pożycia muszą wystąpić łącznie.BIBLIOGRAFIA1. Andrzejewski Marek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. II.2. Wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 1984 r., III CRN 272/84,3. Ustawa z dnia 25.02.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 583),4. Uchwała Sądu Najwyższego dnia 18 marca 1968 r., ustalająca wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w zakresie stosowania przepisów art. 56 oraz art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, M.P.1968.14.97.
Kategorie